DEPREM NEDİR ?
Yerküre içerisindeki kırık(fay) düzlemleri üzerinde biriken biçim değiştirme enerjisinin aniden boşalması sonucunda meydana gelen yerdeğiştirme hareketinden kaynaklanan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzünü sarsması olayına deprem denir.
Deprem nasıl oluşur?
Depremlerin önemli bir bölümü yeryüzünden yaklaşık 12 km. derinliğe kadar uzanan elastik kısımla üst kabuk içinde oluşur. Bu derinlikten daha aşağılarda sıcaklık 400 derecenin üzerinde olduğu için yer değiştirme hareketi depremsiz, kırıp denilen yavaş plastik şekil değiştirme enerjisi şeklinde yutulur. Buna karşılık elastik üst kısımda ise her yıl birkaç cm.lik yer değiştirme yüzyıllarca birikerek birkaç metre birden büyük bir depremle oluşmaktadır. Depremler sırasında ilk kırılma başlangıcının bu elastik alan sınırında oluştuğu anlaşılmaktadır.
Deprem, yer içinde fay olarak adlandırılan kırıklar üzerinde biriken biçim değiştirme enerjisinin aniden boşalması sonucunda oluşan yer değiştirme hareketinin neden olduğu karmaşık elastik dalga hareketleridir. Bu yer değiştirme miktarı depremin büyüklüğü ile doğdu orantılı olup özellikle sığ depremlerde belli bir büyüklükten sonra faylanma ile ilgili kırıklar yeryüzünde de görülmektedir.
DEPREM ÇEŞİTLERİ
- Tektonik Depremler,
- Volkanik Depremler,
- Çöküntü Depremleri,
- Tsunami’dir.
Tektonik Depremler
Levhaların (yerin alt katmanlarında bulunan kaya kütlelerin) birbirine basınç uygulamaları ve birbirlerini çeşitli yönlerde hareket ettirmeleri ile oluşan deprem türüdür. Türkiye’de oluşan depremlerin büyük bir kısmı tektoniktir.
Volkanik Depremler
Volkanik depremler, volkan patlamaları nedeniyle oluşmaktadır. Volkan patlamaları ise, yer altında bulunan lav dediğimiz yanıcı katı ve gaz kütlelerinden oluşan sıvının yer yüzüne çıkmak istemesinden dolayı gerçekleşmetedir. Lavlar yer altında bir yerden bir yere doğru akarken gaz sıkışmaları meydana gelmektedir. Bu sıkışmalar ise volkan patlamalarına sebep olmaktadır. Türkiye’de çok fazla aktif yanar dağ olmadığından volkanik deprem görülmemektedir.
Çöküntü Depremleri
Bu deprem türü, yer altında bulunan boşlukların tavanlarında bulunan toprağın yumuşaması ya da erimesi ile oluşan depremlerdir. Bu deprem türünde maden ocaklarında yapılan kazı çalışmalarının da olumsuz etkileri bulunmaktadır. Barajlar yapılırken bir fay hattına denk gelinmesi ve toprağın çökmesi ile deçöküntü depremler oluşabilir.
Tsunami
Deprem odağı denizlerin altında olan ve denizin içerisinde oluşmuş depremler sonucu meydana gelir Tsunami. Depremin olduğu denizde, dalgalar denizden kıyıya doğru oluşmaktadır. Dalga boyu o kadar yükselir ki kıyılarda çok büyük hasarlara sebep olabilir. Japonya’da gerçekleşen 1996 Tsunami depremi bu duruma örnektir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder